Witold Kula
Biografia
Jego rodzicami byli Jan i Jadwiga z domu Liwska. Uczęszczał do Gimnazjum im. Mikołaja Reja. W 1934 roku podjął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie ekonomiczne w Wolnej Wszechnicy Polskiej. W 1937 roku rozpoczął pracę na stanowisku asystenta w Katedrze Historii Gospodarczo-Społecznej i Powszechnej Nowożytnej WWP. Pracował również jako nauczyciel w Państwowym Żeńskim Liceum Pedagogicznym. W 1939 roku obronił doktorat z nauk historycznych na Uniwersytecie Warszawskim. Jego promotorem był Stanisław Arnold.
Podczas II wojny światowej Witold Kula został współpracownikiem Biura Informacji i Propagandy AK. Zajmował się m.in. współredakcją „Biuletynu Informacyjnego” oraz tajnym nauczaniem. Brał on czynny udział w akcjach pomocy Żydom. Wraz z L. Landauem, S. Rychlińskim o L. Widerszalem badał problematykę zarobkowania robotników fabrycznych. Zajmował się również prowadzeniem tajnych wykładów w WWP (w latach 1942-1944). Podczas powstania warszawskiego pełnił funkcję reportera radiostacji „Świt”. Po upadku powstania, jako podporucznik AK trafił na siedem miesięcy do oflagu Grossborn.
Do Polski powrócił w maju 1945 roku i niezwłocznie podjął pracę na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie habilitował się w 1947 roku, a następnie wyjechał na stypendium do Paryża. Po powrocie w 1949 roku wykładał historię gospodarczą w Szkole Głównej Planowania i Statystyki (1949-1950) i na Uniwersytecie. Rok 1949 to początek trwałej współpracy Profesora z Uniwersytetem Warszawskim: Witold Kula pracował w Instytucie Historii UW, początkowo jako docent w Katedrze Historii Gospodarki Narodowej Polski (1949-1950), a następnie kolejno: jako profesor nadzwyczajny (1950) i profesor zwyczajny (1950), kierownik Katedry Historii Gospodarki Narodowej Polski (od 1953). W 1955 roku Katedrę przeniesiono na wydział ekonomii. Wkrótce zmieniono też jej nazwę na Katedrę Historii Gospodarczej. Witold Kula kierował nią do 1975 roku.
Równocześnie z pracą na Uniwersytecie, Witold Kula był współorganizatorem i profesorem (1953–1968) Instytutu Historii Polski Akademii Nauk, a w latach 1968–1970 prezesem Międzynarodowego Stowarzyszenia Historii Gospodarczej, którego był później prezesem honorowym, zaś w latach 1974–1983 – wiceprzewodniczącym Międzynarodowej Komisji Metrologii Historycznej. Był członkiem Polskiej Akademii. Redagował serie wydawnicze: „Badania nad dziejami przemysłu i klasy robotniczej” (od 1956 roku), „Społeczeństwo Królestwa Polskiego” (od 1965 roku) i „Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku” (z J. Leskiewiczową).
Poza wykładami w kraju, Witold Kula nauczał na wielu różnych uczelniach europejskich, m.in. Paryżu, Nancy, Besancon, Turynie, Anconie, Genewie i Bratysławie. W 1965 roku otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu w Besancon.
Ciężka choroba Witolda Kuli doprowadziła do decyzji wycofania się z czynnego życia naukowego. W 1886 roku Profesor przeszedł na emeryturę. Zmarł 12 lutego 1988 roku w Warszawie.
Żoną Witolda Kuli była Nina Assorodobraj-Kula - polska socjolożka i historyczka myśli społecznej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Synem Profesora jest Marcin Kula polski historyk, specjalizujący się w historii społecznej, profesor nauk humanistycznych, wykładowca Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie.
O profesorze Witoldzie Kuli pisze profesor Marcin Kula – syn:
Podpis dziesięciolatka
Gdy Ojciec (Witold Kula, 1916-1988) podpisywał Polską Deklaracje Podziwu i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych z okazji 150-lecia Deklaracji Niepodległości, miał 10 lat. Podpis w tym wieku nie jest bardzo znaczący – zwłaszcza jeśli składa się go w szkole, w ramach wielkiej akcji. Myślę jednak, że Ojcu, rodzinie, czy szkole to akurat zbiorowe podpisywanie było sympatyczne. Moje pokolenie, po przejściu przez powojenną szkołę życia publicznego, byłoby bardziej sceptyczne wobec takiej zbiorówki – ale ówczesne chyba nie widziało w niej nic złego. Niezależnie od pozytywnych uczuć dla Stanów Zjednoczonych do podpisywania zachęcało wspomnienie Deklaracji Niepodległości. Był to wszak czas, gdy w Polsce myśli, a pewno i słowa, wciąż intensywnie krążyły właśnie wokół tematyki niepodległości. Od jej odzyskania upłynęło raptem 8 lat, w ciągu których miało jeszcze miejsce śmiertelne jej zagrożenie (1920). W rodzinie Ojca istniały tradycje niepodległościowe. Jego ojciec, czyli mój dziadek, działał w OB PPS, siedział w X Pawilonie, na trzy lata wylądował na Syberii, uczestniczył w Polskiej Organizacji Wojskowej. Zmarł wcześnie, ale matka, podobnie jak całe otoczenie, przeniosła tę tradycję. Dyskurs niepodległościowy był silnie słyszalny w Harcerstwie, do którego Ojciec należał, oraz – można sądzić - w szkole, która wywarła nań silny wpływ. Było to Gimnazjum im. Mikołaja Reja. Co ważne, kult niepodległości i państwa nie prowadził w tej szkole do nacjonalizmu. Jak po latach napisał sam Ojciec, była to „szkoła Zboru Ewangelicko-Augsburskiego, szkoła organizacji mniejszości, szkoła z natury rzeczy, tak jak i ta mniejszość, skazana, że tak powiem, na tolerancję, wyrozumiałość, zrozumienie innych dla zrozumienia siebie”. Szkoła przyjmowała wyznawców różnych wyznań i religii, a jej ambicją było zapewnienie lekcji religii nawet jeśli to była wiara rzadko spotykana w Polsce. Jak wspominał Ojciec, w jakimś momencie pojawił się nawet uczeń-muzułmanin, a szkoła była dumna, że zapewniła mu nauczanie przez duchownego tej religii. Z tego co wiem, szkoła sprzyjała kształtowaniu się u młodych ludzi przywiązania do kraju i gotowości do uczciwej pracy bez ciągłego deklamowania o patriotyzmie. Myślę, że podpisywanie wyrazów podziwu i przyjaźni dla USA mieściło się w takim profilu szkoły jako działanie ku otwartości, ku zbliżaniu uczniom pozytywnych wzorów organizacji społeczeństwa, ku zbliżaniu szerszego świata. Tak mi się przynajmniej wydaje w świetle opowiadań Ojca – choć może przepuszczonych przez pryzmat moich własnych postulatów wobec dzisiejszego szkolnictwa.
Źródło fotografii: Forum Akademickie