Stanisława Dobrowolska
Biografia
córka Wincentego Chlumny (nadkonduktora Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, powstańca styczniowego) i Marii z d. Pągowskiej
Pochowana na cmentarzu parafialnym pw. Przemienienia Pańskiego w Sulejówku Miłośnie kw. 1B rz.4 m.26
26.07.1898 r. w Żbikowie (Pruszków) poślubiła Stanisława Dobrowolskiego, nauczyciela w szkole państwowej w Pruszkowie i gry na skrzypcach w Gimnazjum Męskim im. Konopczyńskiego przy ul. Kopernika w Warszawie.
Mieli pięcioro dzieci. Niestety, troje w dzieciństwie zachorowało na szkarlatynę i utraciło słuch. Wraz z dziećmi związała się z Instytutem Głuchoniemych w Warszawie przy Placu Trzech Krzyży i była tu nauczycielką tzw. przedmiotów umysłowych.
Po wybuchu I wojny światowej wraz z dziećmi i matką wyjechała do Moskwy, bo tu ewakuowano z Warszawy Instytut Głuchoniemych. Powróciwszy po wojnie nadal pracowała w reaktywowanym Instytucie, czego dowodem jest jej podpis z 1926 r. pod Deklaracją Podziwu i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych (tom nr 1 karta nr 171). Uczyła między innymi hrabiankę Jadwigę Tyszkiewicz, która przyjaźniła się z jej córką, również Jadwigą.
Wnuczka zapamiętała ją jako osobę małomówną i cichą, która bardzo dbała o poprawne wysławianie się, w domu było pełno jej pism dotyczących teorii języka polskiego.
Małżeństwo ze Stanisławem nie przetrwało próby czasu i 8.02.1930 r. zakończyło się orzeczeniem separacji przez Sąd Arcybiskupi Warszawski.
Wojna zastała ją wraz z częścią rodziny na Polesiu, gdzie przebywała w majątku księcia Karola Radziwiłła.
Powróciła do Warszawy na przełomie października i listopada 1939 r., przewieziona na noszach, gdyż od wielu już lat miała duże trudności z chodzeniem. Zamieszkała na stałe w Wesołej, tu od 1911 r. była właścicielką letniska „Ustronie Stachów”.
Lata wojenne okazały się dla niej tragiczne – w sierpniu 1941 r. jeden z jej synów – Ziemomysł - został rozstrzelany w masowej egzekucji pacjentów Szpitala Psychiatrycznego w Choroszczy, w czerwcu 1943 r. zginął jej zięć Tadeusz, w czasie Powstania Warszawskiego zginęła jej synowa Zofia, a we Francji został aresztowany jej drugi syn – Zygmunt – pracujący wcześniej w konsulacie polskim w Lille.
Stanisława zmarła po długiej chorobie w wieku 68 lat na tydzień przed upadkiem Powstania i spłonięciem Instytutu Głuchoniemych, pozostawiwszy dzieci: owdowiałą Wandę z dwuletnią Danusią; Jadwigę wraz z mężem, jedenastoletnią Tusią i trzyletnim Zbyszkiem; Zygmunta (za pół roku zginie w obozie w Dachau) wraz z żoną; owdowiałego Wiesława z dziewięcioletnią Basią.
Autorka biogramu: Iwona Kossowska, prawnuczka
Biogram opublikowany 25 września 2024 w stołecznym wydaniu Gazety Wyborczej