Stanisława Dobrowolska
Biografia
Córka Wincentego Chlumny (nadkonduktora Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, powstańca styczniowego) i Marii z d. Pągowskiej. Pochowana na cmentarzu parafialnym pw. Przemienienia Pańskiego w Sulejówku Miłośnie kw. 1B rz. 4 m. 26.
Miała dziewięcioro rodzeństwa: bliźniaczki: Antoninę (zm. w wieku 3 lat w 1877) i Norbertynę (zm. w wieku 4 lat w 1878); Paschalisa (zm. w wieku roku w 1879), Wincentego (1879-1914), Lucjana (ur. 1882), Józefata (ur. 1883), Romana (1886-1973), Helenę (1889-1979) i Wacława (zm. w czasie II Wojny Światowej). Gdy miała 19 lat - 11.12.1895 r. w Żbikowie (Pruszków) zmarł jej ojciec.
26.07.1898 r. w Żbikowie poślubiła Stanisława Dobrowolskiego, nauczyciela w szkole państwowej w Pruszkowie i gry na skrzypcach w Gimnazjum Męskim im. Konopczyńskiego przy ul. Kopernika w Warszawie.
Mieli pięcioro dzieci: Wiesława (1899-1969), Jadwigę (1901-1955), Ziemomysła (1903-1941), Wandę (1905-2001) i Zygmunta (1906-1945). Niestety, Wiesław, Jadwiga i Ziemomysł w dzieciństwie zachorowali na szkarlatynę i utracili słuch. Kierując się miłością i troską o dzieci starała się zapewnić im wykształcenie i związała się z elitarnym Instytutem Głuchoniemych przy Placu Trzech Krzyży w Warszawie. Została w nim nauczycielką tzw. przedmiotów umysłowych.
Po wybuchu I Wojny Światowej została ewakuowana wraz z dziećmi, matką i całym Instytutem Głuchoniemych przez rosyjskich zaborców do Moskwy. Powróciwszy po wojnie nadal pracowała w reaktywowanym Instytucie, czego dowodem jest jej podpis z 1926 r. pod Deklaracją Podziwu i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych (tom nr 1 karta nr 171). Uczyła między innymi hrabiankę Jadwigę Tyszkiewicz, która przyjaźniła się z jej córką, również Jadwigą.
Wnuczka zapamiętała ją jako osobę małomówną i cichą, która bardzo dbała o poprawne wysławianie się, w domu było pełno jej broszur dotyczących pedagogiki.
Małżeństwo ze Stanisławem nie przetrwało próby czasu i 8.02.1930 r. zakończyło się orzeczeniem separacji przez Sąd Arcybiskupi Warszawski.
W grudniu 1935 r. przebywała we Francji z wnuczką Tusią u swojego syna Zygmunta, który pracował w konsulacie polskim w Lille.
W tym czasie w Piastowie zmarła jej matka – Maria Chlumna – 13.12.1935 r.
Wojna zastała ją z córką Wandą, wnuczką Tusią i mężem Wandy na Polesiu, w majątku Borek koło Dawidgródka, należącym do księcia Karola Radziwiłła. Mąż Wandy – Tadeusz – pełnił tu funkcję nadleśniczego.
Powróciła do Warszawy na przełomie października i listopada 1939 r., przewieziona na noszach, gdyż od wielu już lat miała duże trudności z chodzeniem. Zamieszkała na stałe w Woli Grzybowskiej, tu od 1911 r. była właścicielką letniska „Ustronie Stachów”.
Lata wojenne okazały się dla niej tragiczne:
- w sierpniu 1941 r. jej syn Ziemomysł został rozstrzelany w masowej egzekucji pacjentów szpitala w Choroszczy;
- 30.06.1943 r. w Rudzie zginął mąż jej córki Wandy - Tadeusz Studziński;
- 12.08.1944 r. w Rembertowie zginęła żona jej syna Wiesława, Zofia Dobrowolska z d. Albinowska (zm. w wieku 35 lat);
- 18.08.1944 r. w Lyonie został aresztowany jej syn Zygmunt.
Stanisława zmarła 25.09.1944 r. po długiej chorobie w wieku 68 lat na tydzień przed upadkiem Powstania Warszawskiego i spłonięciem Instytutu Głuchoniemych pozostawiwszy dzieci:
- owdowiałą Wandę z dwuletnią Danusią;
- zamężną Jadwigę z jedenastoletnią Tusią i trzyletnim Zbyszkiem;
- żonatego Zygmunta (zmarłego 7.04.1945 r. w obozie koncentracyjnym w Dachau);
- owdowiałego Wiesława z dziewięcioletnią Basią.
Opisy zdjęć:
- Zdjęcie grupowe - Stanisława Dobrowolska to najniższa z kobiet, zdjęcie wykonane w latach 1932-1935 w obecnej dzielnicy Warszawy - Wesołej, przed domem, w którym do śmierci zamieszkiwała Stanisława Dobrowolska ze swoją córką Wandą Studzińską (słysząca Wanda na zdjęciu po lewej stronie Stanisławy). Po prawej stronie na zdjęciu obok Stanisławy - hrabianka Jadwiga Tyszkiewicz (niesłysząca), obok niej Jadwiga Kędzierska (niesłysząca córka Stanisławy), z tyłu za Jadwigą Stanisław Kędzierski (niesłyszący jej mąż), i obok Zofia Dobrowolska (niesłysząca żona Wiesława Dobrowolskiego - syna Stanisławy). Najwyższy mężczyzna stojący za Wandą to Tadeusz Studziński, mąż Wandy, słyszący. Mężczyzna siedzący na ziemi z pieskiem to Zygmunt Dobrowolski (słyszący syn Stanisławy). Kobieta w oddali to służąca o nieustalonych personaliach. Ze zbiorów Iwony Izabelli Kosowskiej (prawnuczki).
- Zdjęcie Stanisławy Dobrowolskiej i małej Teresy Front z d. Kędzierskiej (wnuczki Stanisławy), wykonane około 1935 roku. Ze zbiorów Iwony Izabelli Kosowskiej.
- Zdjęcie w kapeluszu - dokładna data wykonania nieznana, ale na odwrocie jest pieczątka: Photographie J. Raczyński Varsovie, Nowy Świat 19. od 1892 - 1911, prawdopodbnie 1898. Ze zbiorów Iwony Izabelli Kosowskiej.
Odpis metryki zgonu wykonany w 1974. Ze zbiorów Iwony Izabelli Kosowskiej.
Skan metryki chrztu, Geneteka